Alleenstaande torens in het Waddenland. Sinds mensenheugenis herkenningspunten aan de horizon. Soms al eeuwen ongewild op zichzelf, soms iets minder eenzaam dan ze ooit waren. Torens die zorgden voor de tijd, een waarschuwing bij gevaar, voor een baken op zee. WaddenZin pakte fiets en veerboot en deed een rondje eenzame torens in het Waddenland: over oude torens en dingen die voorbijgaan…
Met dank aan Martin Kobus
De toren van Firdgum
We beginnen bij de oudste eenzame toren van Friesland. Hij staat in Firdgum, een terpdorpje in het vlakke land boven Franeker. Ooit kabbelde de Waddenzee aan de voeten van terp en toren. In zijn eentje trotseerde hij stormachtige zuidwesters, steppewind uit het oosten. De kerk moest er in 1794 aan geloven. Maar de toren uit de dertiende eeuw kregen ze niet klein. Nog altijd rijst hij fier boven het Waddenland uit. In de toren bevindt zich nog een klok uit 1471. Je hoort de echo van middeleeuwen wanneer het klokgebeier zich over de landerijen strekt.
2. BRANDARIS: ONGENAAKBAAR MIDDELPUNT
De bekendste toren van allemaal, de Brandaris. Rots in de Terschellinger branding. Icoon van het Wad. Al sinds 1594. Geen toren om medelijden mee te hebben. Geen toren die je een kerk toewenst of een beetje beschutting. Deze 53 meter hoge vuurtoren straalt kracht uit. Zelfs de orkanen die in al die eeuwen het eiland teisterden, kregen hem niet klein. Een toren van stavast, ongenaakbaar middelpunt van dorp en eiland, een toren waar je niet om heen kunt. Hij staat alleen, maar eenzaam is ‘ie zeker niet.
Nesser dorpstoren
Hij staat zwijgend op een kleine verhoging. Dit jaar precies 450 jaar, de dorpstoren van Nes, Ameland. Geel van steen, vroeger met torenspits nu met zadeldak. Eeuwenlang baken voor de scheepvaart, tegenwoordig vooral een plek om even stil te staan. Net buiten de drukste straatjes van Nes, tussen de commandeurswoningen. Het is een prachtige toren, rank en statig. Een mooi kerkje ernaast had niet misstaan. Maar deze toren redt zich prima. In de luwte van de iepen waakt hij over eilanders en toeristen.
4. BALLUM: CHARMANT KLOKKENTORENTJE
Kan een toren een aaibaarheidsfactor hebben? Het klokkentorentje in het centrum van Ballum in elk geval wel. Dit nog geen twintig meter hoge bouwwerkje heeft de elegantie van een dreumes, maar is zeker niet voor een kleintje vervaard. De toren werd in 1755 gebouwd en diende als luidtoren voor tijd en alarm. Bijna een eeuw stond dit kleine broertje van de Nesser toren op zichzelf. Sinds 1832 is ‘ie minder eenzaam. Op nog geen drie meter afstand verrees de Ballumer kerk en sindsdien vormen ze een charmant stel.
5. MIEDUM: DE SCHEEFSTE VAN ALLEMAAL
De scheefste toren van Nederland, vind je niet in Leeuwarden. Maar een paar kilometer ten noorden van de Friese hoofdstad: in het gehuchtje Miedum. Daar waar het Waddenland begint, verschuilt zich achter de bomen een veertien meter hoog zadeldaktorentje. Deze toren staat er sinds de middeleeuwen. Dankzij ouderdom en slappe kleigrond hangt het bouwwerk 4,7 graden uit het lood. Eenzaam is het torentje zeker. De kerk die hem ooit flankeerde, werd in 1834 afgebroken. Alleen een paar grafstenen, een woninkje en een handvol boerderijen houden deze toren nog gezelschap.
